Türkiye Barolar Birliği Litai Konukevi’nde gerçekleştirilen konferans, Gazeteciler Cemiyeti tarafından yürütülen “Medya için Demokrasi, Demokrasi için Medya” ve “9. Köy” projeleri kapsamında, Medya Dayanışma Grubu iş birliğiyle düzenlendi. Konferansın ana teması ise “Dijital Tekeller, Tehditler ve Arayışlar” oldu.
Panelde söz alan Akıncı, dijital dönüşüm sürecine hazırlıksız yakalandıklarını vurguladı. Şöyle konuştu:
“Dijitalin ne olduğuna dair en başta hiçbir fikrimiz yoktu. Dijitalleşmenin etkisiyle geçtiğimiz aylarda iki gazetemizi kapatmak zorunda kaldık. Google’ın haber sitelerimizi görmediğinin bile farkında değildik. Fark ettiğimizde bile dijital yayıncılığın ne anlama geldiğini tam olarak bilmiyorduk. Başlangıçta çok zorlandık ama zamanla detayları kavrayıp yoğun bir çalışmayla toparlandık. Son iki günde dijital gazeteciliğin ne olduğunu daha net öğrendik.”
Akıncı ayrıca, yeni nesil yayıncılık konusunda daha nitelikli ve yaygın eğitim verilmesi gerektiğini, üniversitelerin bu konuda önemli bir rol üstlenmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.
Yerel Medya Deklarasyonu
Gazetecilik ve Özlük Hakları
* İletişim Fakültelerindeki gazetecilik eğitimi dijitalleşme de göz önünde bulundurularak güncellenmeli. İletişim fakültelerine gerekli altyapı desteği sağlanmalı. Yeni gazeteciler çağa uygun uygulamalarla donatılmalı.
*Gazeteciler, gazete sahipleri, iletişim fakülteleri gazeteciliğin mesleki birliği ve meslek kanunu tartışmaya açmalı.
* Yaygın ve yerel medya kuruluşlarında İletişim Fakültesi mezunlarına öncelik vermesi teşvik edilmeli. İletişim Fakültesi öğrencilerinin bulundukları illerdeki yerel medyada staj görebilmelerini sağlayacak mekanizmalar oluşturulmalı. Gazete ve basın kuruluşları ile iletişim fakültelerinin iş birliği protokollerle güçlendirilmeli. Protokollerin uygulanıp uygulanmadığı denetlenmeli.
*İletişim fakültesi sayısı ve kontenjanları mevcut ihtiyaçlara göre düzenlenerek azaltılmalı, eğitim kalitesi yükseltilerek öğrencilerin medyada yapacakları stajların ücretleri üniversiteler ve kamu tarafından sağlanmalı.
* Gazetecilik mesleği asgari ücret tuzağına düşürülmemeli, serbest gazeteciliğe yönelik telif programları arttırılmalı ve yaygınlaştırılmalı.
* Gazeteciliğe yönelik mevzuat, devletin medya üzerinde kontrol aracı olmaktan çıkarılmalı, gazeteciyi ve haberi koruyacak düzenlemeler oluşturulmalı.
* Gazetecilik meslek örgütleri, yerel gazetecilere haklarının bilincinde olmalarını ve mobbing de dahil olmak üzere tüm hak ihlallerine karşı mücadele edebilmelerini sağlayacak ve farkındalık yaratacak hukuki destek vermeli.
* Kamuya ait medya kuruluşlarında çalışanlara uygulanan statü farkı (memur-özel statülü personel) ortadan kaldırılmalı.Yerel Medyanın Teknik Sorunları ve Beklentileri
* Uydu ücretlerinde yerel medyaya pozitif ayrımcılık yapılmalı. Daha düşük reklam gelirlerine sahip yerel kanallara, reklam geliri yüksek ulusal çaptaki televizyonlardan daha uygun tarife uygulanmalı.
* Yerel televizyon kanalları ile yaygın kanallar arasında RTÜK cezaları konusunda da farklı bir tarife geçerli olmalı
* Haber sitesi domain alımı vergiye tabi olmalı. Medya kuruluşlarının imtiyaz sahipliğinde de niteliksel şartlar aranmalı.
* Basın İlan Kurumu’nun yerel medya organları açısından yerine getirilmesi çok zor olan kuralları gözden geçirilmeli, koşullar hafifletilmeli.
*BİK yönetmelikleri, yerel medya kuruluşlarının koşulları da göz önüne alarak oluşturulmalı. Bu çerçevede haber yeterliliği konusunda nicelik değil nitelik teşvik edilmeli.
* Basın İlan Kurumu’nun ziyaretçi algoritması ve resmi ilan-reklam dağıtımı ile ödenen bedelleri şeffaf olmalı.
* Basın İlan Kurumu’nun, yerel düzeyde yayın yapan gazetelere ve internet haber sitelerine zorunlu kıldığı asgari çalışan sayısı gözden geçirilmeli.
* Yerel medyayı ve yerel gazetecileri, yerel kamu görevlileri ve siyasilerin baskısından koruyacak mekanizmalar geliştirilmeli.
* Meslek örgütleri, yerel ve yaygın medya arasındaki iş birliği imkanlarını arttıracak organizasyonlar, etkinlikler düzenlemeli.
*Yerelde medya organlarının yerini kamu ve belediyelerin kurduğu özel birimlerin almasının tehlikesine vurgu yapılmalı, kamu kuruluşları ve belediyeler ile yerel medya arasındaki iş birliği ve teşvikler artırılarak tarafsız ve bağımsız medyanın önü açılmalı.
*Basın kartı sahipliği konusunda kazanılmış haklar güvence altına alınmalı, basın kartı verilmesi konusunda keyfi uygulamalara son verilmeli. Basın kartı verilmesi konusunda gazeteciler ve meslek örgütlerinin görüşü alınmalı.
Dijital Medyaya Geçişte Yaşanan Sıkıntılar
* Yerel gazetecilik, web sitesi trafiğini olumsuz etkileyen sosyal ağlar, servis sağlayıcıları ve arama motorlarının algoritmaları ile haberlerin niteliğini olumsuz etkileyen SEO haberciliğine karşı mücadelede desteklenmeli.
* Gazeteciliğin sosyal ağlar, servis sağlayıcıları ve arama motorlarının şeffaf olmayan işleyişi yerine, mesleki etik ilkeler çerçevesinde yapılabilmesi için gerekli ekonomik altyapı oluşturulmalı.
* Gazetecilik mesleğine zarar veren , “Yurttaş gazeteciliği”, “Dijital içerik üreticiliği” ya da “özgün olmayan yapay zeka haberciliği” ile mücadele edebilmek için gazeteciliğin etik değerlerine ilişkin eğitimler arttırılmalı. Gazetecilik mesleğinin diğer bilgilendirme faaliyetleri ile arasındaki farklar belirginleştirilmeli.
* Yerel medyanın dijital mecralardaki hızlı teknolojik gelişmeleri takip edebilmesi ve yeni mecralarda nitelikli haber üretebilmesi için dijital teknolojilere ilişkin eğitimler yoğunlaştırılmalı.
* Fikir işçisi olan gazetecilerin, uluslararası sosyal medya platformlarında “dijital işçisi” haline gelmelerine karşı meslek örgütlerinin öncülüğünde yasal, kurumsal düzenlemeler yapılmalı. Gazeteci örgütleri bu konuda öncülük etmeli.
Gazeteciliğin Etik Sorunları
*Gazetecilik meslek etiği kuralları tüm gazetecilik meslek örgütlerinin katılımıyla kararlaştırılıp ortaklaştırılmalı. Gazetecilik üzerinde siyasi baskı ve hapis tehdidi yaratan düzenlemeler yerine medyanın özdenetim mekanizmaları güçlendirilmeli, mesleki etik ilke ve kurallarının öncelikle gazeteciler tarafından belirlenmesi ve içselleştirilmesi sağlanmalıdır.
*Gazetecilik meslek örgütleri de mesleki etik ilke ve uygulamaların titizlikle uygulanmasına yönelik çaba içinde olmalıdır.
*Serbest ve dijital mecralarda yayın yapan gazetecilerin de sendikalara ve meslek örgütlerine üye olmaları için çaba harcanmalı ve temel gazetecilik ilkelerinin yeni mecralarda uygulanması için görüş alışverişi içinde olunmalıdır.
*Etik kurallar çerçevesinde medya okur yazarlığı konusunda gazetecilik örgütleri daha fazla adım atmalı, bağımsız medya ombudsmanlığı teşvik edilmelidir.
