Toraman, Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanı İsmail Kaşdemir, İl Kültür ve Turizm Müdürü Çağman Esirgemez ve Troya Müzesi Müdürü Sinem Düzgören ile kazı çalışmalarının bilimsel danışmanlığını yürüten Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Osman Uysal'dan çalışmalar hakkında bilgi aldı.
Kazı alanında çıkan eserleri inceleyen Vali Toraman, 12 metre yüksekliğindeki köşk ve çevresini gezdi.
Vali Toraman, gazetecilere, Çanakkale'nin Türk denizcilik tarihi açısından çok önemli bir yer olduğunu söyledi.
Kentin özellikle Osmanlı Devleti Donanması'nın teşkilatında çok kritik fonksiyonlar gördüğünü hatırlatan Toraman, şöyle konuştu:
"Osmanlılara ait ilk tersane bu topraklarda kurulmuş ve ilk kaptan-ı derya karargahı yine Gelibolu'da, bu topraklarda konuşlanmış. İstanbul'un fethine kadar da burası Çanakkale ve Gelibolu Osmanlı Donanmas'ının ana merkezi üssü hüviyetinde olmuş. Öte yandan Çanakkale deniz harp tarihi açısından da çok önemli. İşte en son 1. Dünya Savaşı'nda tarihin gördüğü en büyük deniz harplerinden bir tanesine sahne olmuş ve 'Çanakkale geçilmez' sözünün tarihe geçtiği yer olarak da kayıtlara girmiş. Osmanlı'nın son dönem büyük kaptan-ı deryalarından Cezayirli Hasan Paşa bu bölge ile de yakından ilgilenmiş ve bu bölgede şahsi bir çiftlik kurarak da bu bölgedeki varlığını hissettirmiş."
Yapının zaman içinde zarar gördüğünü dile getiren Toraman, şöyle devam etti:
"Zamanın yıpratıcı etkisi bir taraftan, insanların ilgisizliği diğer taraftan. Onun bir kompleksi olarak, bir külliye olarak oluşturduğu çiftliğini zaman içerisinde tahribine sebep olmuş. Elimizde şu anda en önemli parçası bu kule köşk tabir edilebilecek yapı. Bu yapı da tabii çok tahrip olmuş bir durumda. Bununla ilgili bu eserleri korumak, ihya etmek ve gelecek nesillere aktarmak. Aktarmak için kendimizi mesul hissediyoruz. Bu çerçevede hem kulenin korunması, ama bu yapının, külliyenin yalnızca bu kule ile sınırlı olmadığını, etrafında da başka yapılar olduğu bilgisinden de hareketle Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesinin kıymetli hocası Prof. Dr. Ali Osman Uysal öncülüğünde bir kazı çalışması kararı aldık. Troya Müze Müdürlüğümüzün nezaretinde bir müze kazısı olarak bu sene köşkün etrafını hocamız kazmaya başladı. Bu kazı çalışmalarına biz İl Özel İdaresi olarak da destek sağladık."
Amaçlarının bu külliyenin ortaya çıkarılması olduğunu aktaran Toraman, şunları kaydetti:
"En azından temel seviyesinde de olsa bütünlüğün ortaya çıkarılması ve resmin bütününü görebilmek ve ortaya çıkardıktan sonra da bunları koruma altına alabilmek istiyoruz. İleriki zamanlar içinde ihyası için de geliştirecek projelere altlık oluştursun diye ve çiftliğin avlusu olarak konumlanan ve müştemilatlarını açığa çıkardılar. Daha kazılacak alanlar, yerler var. İnşallah önümüzdeki yıl da bunu devam ettirmek niyetindeyiz. Çanakkale'nin Türk denizcilik tarihine geçmişte sağlamış olduğu katkının bir nişanesi olarak bu eseri korumak, ihya etmek ve gelecek nesillere aktarmak vazifemiz diye düşünüyoruz."
- Cezayirli Hasan Paşa Köşkü
Ezine ilçesinde Üvecik, Yeniköy ve Mahmudiye köyleri arasında Batak Ovası olarak bilinen bölgede yer alan çiftlikte, 1770 yılında Hasan Paşa tarafından zemin katı bodrum olarak kullanılan iki katlı köşk inşa ettirildi.
Paşa'nın dinlenme yeri ve bölgeyle ilgili çalışmalarını yaptığı yer olan, Osmanlı ayanları ve eşrafının çiftlik ya da kır evlerinin tipik özelliklerini yansıtan köşkten bugüne yapının dış duvarları ve gözetleme kuleleri kaldı.
Troya Müzesi Müdürlüğü ve ÇOMÜ işbirliğinde arkeolojik kazı yapılarak köşkün turizme kazandırılması için başlatılan çalışmalarda önemli mesafe katedildi.
Kazıların ardından çıkarılacak sonuçlara göre, Cezayirli Hasan Paşa'nın Çanakkale'de bulunduğu dönemde yaşadığı yapı restore edilip turizme kazandırılacak.
